MESUDİYE KURULTAY Çalışmanın amacı, 1991’den itibaren her yıl düzenlenen “Mesudiye İlçe Kurultayı”nı, sürdürülebilir kentsel kalkınmayı sağlayan bir katılım aracı
olarak, oluşum, yapı, işleyiş, faaliyet, kazanımları ve sorun alanları çerçevesinde incelemektir. Bu kapsamda araştırma sürecinde şu temel soruların cevapları
aranmaktadır; Kurultayın oluşumunda ve sürdürülmesinde etkili olan önemli faktörler nelerdir? Kurultayı oluşturan paydaşlar ve bu paydaşların temsil gücü nasıldır? Kurultay ile resmi olarak İlçe yönetiminden sorumlu olan karar alma mekanizmaları ve kurumlar ile olan ilişki nasıldır? Kurultayın İlçe yönetimi içerisindeki yeri nedir?
Önceki yapılan çalışmalarda, Mesudiye İlçe Kurultayı’nın da bir çıktısı olarak, Mesudiye Köy-Kent Projesi çeşitli açılardan[katılım, proje kaynaklı yarar ve maliyetleri açısından (Marin, 2009); kırsal kalkınma (Erkul vd., ?; Taşcı, 2003); bölgesel farklılıkların giderilmesi aracı olarak (Koç ve Gül, 2006)]; Mesudiye İlçe Kurultayı özelinde ise, kurultaya katılım bağlamında (Özcüre ve Eryiğit, 2006; Gündüz, Aksu ve Esgin, 2005)incelemeler yapılmıştır. Bu çalışma da ise, sürdürülebilir kentsel kalkınmaya katkı sağlayan, karar alma ve uygulamaya yönelik bir ağ yönetişim modeli olarak Mesudiye İlçe Kurultayı, tekil olarak ele alınarak incelenmektedir. Bu bağlamda, kentsel katılıma çok daha fazla ihtiyaç duyulduğu bu dönemde, 23 yıldır sürdürülen, yapı ve işleyişle ilgili oluşturulan kurallar ile artık kurumsallaştığı ifade edilen Mesudiye İlçe Kurultayı’nın, yukarıda belirtilen amaç ve temel sorular çerçevesinde araştırılması, uygulamaya dayalı deneyimlerin ortaya çıkarılması ve bu tarz örgütlenme girişimlerine referans olması, çalışmanın önemini vurgulamaktadır.
. Mesudiye İlçe Kurultayı’nın Oluşumu Mesudiye İlçe Kurultayı, daha çok çeşitli nedenlerle ilçeden göç etmek zorunda kalan Mesudiyelilerin, “Mesudiyelilik” bilinci7 etrafında bir araya geldiği(birbirini görme, hasret giderme işlevi olarak), sorunların ele alındığı, çözüm önerilerinin geliştirildiği ve uygulamaların yapıldığı bir organizasyonu teşkil etmektedir.Bir çok yerleşim alanında olduğu gibi Mesudiye’den göçler, büyük şehirler başta olmak üzere, sanayileşmenin hız kazanmasıyla 1960’lı yıllardan itibaren başlamıştır(Erdönmez, 2005: 40). Göç edilen kentlerde, yardımlaşma ve dayanışma bağlamında köy, mahalle veya daha kapsayıcı olarak ‘Mesudiyeliler’ çatısı altında hemşehridernekleri ve vakıfları oluşturulmuştur. İstanbul’da 74 adet köy derneğinin olduğu ifade edilmektedir. Bu köy ve mahalle dernekleri,Ankara, İstanbul, Antalya, Ordu, Niksar, Ünye ve Mesudiye İl/İlçelerinde Mesudiyeliler çatı örgütlenmesi altında toplanmıştır.Bu örgütler ile ilçe arasında sıkı ilişkilerin olduğu belirtilerek, partiler üstü bir Mesudiyeliler kimliği oluşturduğu ifade edilmektedir. Ayrıca dernek ve vakıfların Mesudiye’ye yönelik özellikle kamu düzeyinde dikkate alınan bir baskı grubu niteliği kazandıkları ve sağladıkları kaynaklar ile yerel politikaların en önemli aktörleri haline geldikleri vurgulanmaktadır. Bu örgütlülüğün bir sonucu olarak da Mesudiye İlçe Kurultayı’nın ortaya çıktığı ifade edilmektedir(5. MİKDET 1996:5).Anlaşılacağı üzere, oluşumun en önemli motivasyon kaynağı, ilçelerinden göç eden insanların, ilçelerine bir şeyler yapma isteği olarak ortaya çıkmaktadır(8. MİKDET, 2009:123). İfade edilenler bağlamında, Mesudiye İlçe Kurultayı’nın ilk kıvılcımları, Mesudiyeli olan Oktay Ekşi’nin girişimleri ve belediye başkanının desteğiyle 1991 yılında gerçekleştirilen toplantıylaatılmıştır. Bu ilk toplantıdan elde edilen iyi sonuçlar çerçevesinde, İstanbul Mesudiyeliler Derneği’nin genel kurulunda yapılan görüşmeler ile bu oluşum, Mesudiye’nin sorunlarını görüşmek, çözüm önerileri üretmek, böylece Mesudiye’yi kalkındırmak üzere her yıl Temmuz ayının ilk Cumartesi günü saat 10.-‘da ÇAĞRISIZ OLARAK toplanarak Mesudiye İlçe Kurultayı8 şeklinde sürdürülmesi kararı alınmış ve 2013 yılı itibariyle 23.’sü gerçekleştirilmiştir. Kurultay ile, Devletin sunamadığı bir takım hizmetleri Mesudiyeliler kendi çabalarıyla gidermeye çalıştıkları (9. MİKDET, 1999), başka bir ifadeyle …tüm sorunların devlet tarafından giderilmesini beklemek yerine devlet ve vatandaş işbirliğine inanan imkanları ölçüsünde bunları yapan, devlete vatandaşa olan görevlerini hatırlatan …sivil toplum örgütü olarak açıklanmaktadır (14. MİKDET, 2005:9; 9. MİKDET, 2000: 4). Başka bir ifadeyle, yöresel kalkınmanın devletin en az olabileceği bir modelle, halkın doğrudan doğruya kendi sorunlarına çözüm bulması anlayışına dayalı olarak (10. MİKDET, 2001:11), yürütülmesi gerekliliğini temel bir felsefe olarak kabul edilmektedir. Bu haliyle kurultay, katılımcı demokrasinin veya doğrudan demokrasinin en güzel örneği olarak nitelendirilmektedir (6. MİKDET, 1997:50). Kurultayın temel amacının,Mesudiyelilik bilinci çerçevesinde,ilçe içinde ve dışında yaşayan bütün Mesudiyelilerin kucaklaşmasını, hasret gidermesini sağlamakla birlikte, Mesudiyelilerin birikim ve imkanlarını en üst düzeyde organize ederek, bilimsel ve evrensel ilkeler çerçevesinde Mesudiyelilerin ve Mesudiye’nin sorunlarının ve çözüm yollarının tartışılmasını sağlamaktır. Ve bu tartışmalarda tespit edilen sorunları öncelik sırasına koyup, önerilerden yapıcı ve kalıcı somut kazanımlar elde edilmesinin takipçisi olmaktır şeklinde ifade edilmektedir (6. MİGDET, 1997:IV). Ele alınan sorunların giderilmesi için kurultayın üç yöntemi kullandığı görülmektedir.Birincisi, kamu kuruluşlarını ve kaynaklarını hareket geçirmek. Toplantılara katılan yetkili kişilerin sorunları dinlemesi, çözüm yolu için söz vermesi ve takibin yapılması şeklinde olabileceği gibi, kurultaydan çıkan karar doğrultusunda ilgili kişilerle görüşerek de sorunlar giderilmeye çalışılmaktadır. İkinci yöntem ise, Mesudiyeli veya Mesudiye’yi seven iş adamlarının yatırım yapmalarını teşvik etmek. Yapılanların önemli bir ölçeği bu yöntemle gerçekleşmiştir. Üçüncü yöntem ise, halkı harekete geçirerek, projeler üreterek sorunların çözümlenmesini sağlamak. Özellikle bu en son yöntemin altı çizilerek, yapılanların sürdürülebilir olması için temel şart olarak, yerel halkın sürece dahil edilmesinin gerekliliği vurgulanmaktadır. Bu halk katılımının sağlanması için de eğitimin önemi ortaya çıkmaktadır (15. MİKDET, 2006:73- 74). Ayrıca kurultay oluşumunun, hiçbir siyasi temelin, hiçbir siyasi ve ticari amacın aracı olarak görülmediği vurgulamaktadır (5. MİKDET, 1996:24). Diğer taraftan, kurultayın, sorunların temelden çözümlenmesi için merkezi ve yerel yönetimler ile sivil toplum kuruluşlarının ortaklık düzeyinde işbirliğini bir sorumluluk olarak gördüğü ifade edilmektedir (8. MİKDET, 1999). 5.2. Mesudiye İlçe Kurultayı’nın Yapı ve İşleyişi Mesudiye İlçe Kurultayı’nın ilk gerçekleşmeye başladığı tarihten 2006 yılına kadar herhangi bir yazılı çalışma kuralları veya tüzük oluşturulmamıştır. Süreç içinde gerçekleştirilen kurultaylardan elde edilen deneyimler çerçevesinde görüşmeye başlamadan yapılacak işler ve Mesudiye İlçe Kurultayı Çalışma Kuralları belirlenmiş ve 1 Temmuz 2006 tarihinden itibaren uygulanmaya başlanmıştır. Böylece bu kurallar ile Kurultay’ın yapı ve işleyişi belirlenmiştir. Uygulamaya konan çalışma kuralları çerçevesinde, kurultay üyeliği/kurultay paydaşlığı, herhangi bir şarta bağlı olmaksızın, Mesudiye'nin kalkınma ve gelişme sorunlarına ilgi duyan ve Kurultaya bilfiil katılan herkes Kurultayın üyesidir (2. Md) şeklinde ifade edilmiştir. Kimi zaman delegasyon sistemi önerilmiş olsa da, kurultay tarafından kabul görmemiştir(10. MİKDET, 2001:190). Diğer taraftan kurultayda kurumsal temsil olmadığı vurgulanarak, herhangi bir hiyerarşi gütmeksizin, herkes sadece "birey" sıfatıyla ve kendisi adına görüş, değerlendirme ve önerilerde bulunur (4. Md)denilmiştir. Kurultay, her yıl Temmuz ayının ilk cumartesi saat 10’da belediye toplantı salonunda, çağrısız olarak, kendiliğinden toplanmaktadır(5. Md). Kurultayın açılışı, kurultayı düzenlemekle sorumlu dernek temsilcisi tarafından yapılmakta ve gelen öneriler arasından kurultayın yönetimini gerçekleştirecek divan belirlenmektedir(7. Md). Kurultayın gündemi, önceki kurultayda alınan kararlar ve en son yapılan değerlendirme toplantısında(Eylül, Aralık ve Mart ayında yılda üç kez yapılmakta, 30. md) alınan kararların okunması ve yürütme kurulunun ve katılımcıların, varsa, gündem önerileri, oylamaya sunularak gündem belirlenmiş olmaktadır(10. Md). Gündem üzerine görüşmeler, belli bir zaman çetveli ve süre sınırlamasıyla gerçekleşmektedir(11. Md). Kurultayda yapılacak konuşmalarda Ordu Valisi’ne, Kurultay Yürütme Kurulu Başkanı’na ve İlçe Belediye Başkanı’na öncelikli söz hakkı verilmektedir(13. Md). Yapılan görüşmelerde, yılın büyük bir kısmını Mesudiye'de geçiren insanlarla, kadın ve genç katılımcılara öncelik verilmesinde Divan yetkili kılınmıştır(16. Md). Bazı kurultaylarda dışardan gelenlere öncelik verildiği ve bu nedenle yerleşiklerin konuşamadığı eleştirileri, bu en son düzenlemeyi sağladığı anlaşılmaktadır(10. MİKDET,2001:66).Ayrıca özgür kürsü uygulaması bulunmaktadır. Belirlenen gündem veya gündem dışında söz alanların yaptıkları konuşma sonrası bir öneri getirip-getirmediğine bakılarak kurultayın oyuna sunulmakta (Md. 17), kabul edilen öneriler ve alınan kararın gerçekleşmesinin takibi için kişi veya komisyon görevlendirilmektedir(Md. 18). Ve ayrıca alınan kararlar kamuoyuna duyurulmaktadır. Görevlendirilenler, çalışmalarını ve aldıkları sonuçları bir rapor halinde Kurultay Yürütme Kurulu'na bildirmekle yükümlüdürler(Md. 19). Bu raporlar değerlendirme toplantılarında veya kurultayda gündeme getirilerek gerekli işlem yapılması sağlanmaktadır(20. Md). Kurultayın önemli organlarından biri de, temel olarak, kurultay kararlarının yerine getirilmesini ve kurultay giderlerini karşılayacak kaynak yaratmaktan sorumlu(Md. 22) Yürütme Kurulu’dur. Kurul, Mesudiye Kaymakamı, aynı zamanda daimi olarak yürütme kurulu başkanı, Mesudiye Belediye Başkanı, Belde Belediye Başkanları, Mesudiye Gelişme Vakfı (MEGEV) ve Mesudiyeliler Birliği Hizmet Vakfı (MESVAK) Başkanları, Ankara ve İstanbul Mesudiyeliler Derneği Başkanları, Antalya, Ordu, Niksar, Ünye’de en çok üyesi bulunan Mesudiyeliler dernek başkanları, Mesudiye Esnaf ve Sanatkarlar Odası Başkanı, Mesudiye Ziraat Odası Başkanı ve Mesudiye Muhtarlar Derneği Başkanı’ndan oluşmaktadır(Md. 21).Yürütme Kurulu Başkanı bir önceki kurultaydan bu yana yapılan çalışmalar hakkındaki faaliyet ve bütçeraporunu kurultaya sunmakla yetkili kılınmıştır(Md. 14 ve 24). Yürütme kurulunun bu yapısı kimi zaman eleştirilmiştir. Örneğin, 19. Kurultay birinci değerlendirme toplantısında, dönemin Mesudiye Kaymakamı, gönüllü olarak her toplantıya katılacaklarını, kendilerine gelen her türlü soruları cevaplandırmaya çalışacaklarını belirterek, mülki idari amiri olarak kendilerinden beklentilerin farklı, yürütme kurulu başkanı olarak kendilerinden beklentilerinin farklı olduğunu vurgulayarak, kaymakamların daimi yürütme kurulu başkanlığını eleştirmiş, bu başkanlık yapısının tartışılması ve seçim ile belirlenmesi gerekliliğini öneri olarak dile getirmiştir(19. MİKDET, 2000:131-132).Bu öneri üzerine yapılan açıklama da ise, bu oluşumun bir devlet-vatandaş işbirliği yapısına sahip olduğu, geçmişte yapılan tartışmalar sonucu, bu oluşumun sonuç alabilmesi ve sürdürülebilmesi için ilçe mülki idare amirinin yürütme kurulu üyesi ve başkanı olması gerekliliği ifade edilmiştir(19. MİKDET, 2000:134).Yaşanan bu gelişmeler üzerine Kurultay Çalışma Kuralları’nda22. Kurultayda yapılan oylama çerçevesinde değişikliğe gidilmiş, ilgili madde (Md. 21) Kaymakamın bu görevi kabul etmemesi veya Başkanlığın başka bir nedenle boşalması halinde, Yürütme kurulu kendi içerisinden bir üyeyi başkan seçer. Başkanın görevi bir sonraki Kaymakamın Yürütme Kurulu Başkanlığı’nı kabul etmesiyle sona ererşeklinde değiştirilmiştir. Nitekim 2012 yılında göreve başlayan Mesudiye Kaymakam’ının Yönetim Kurulu Başkanlığını kabul etmemesi üzerine, Mesudiye Belediye Başkanı Yürütme Kurulu Başkanlığı’na seçilmiştir. Ayrıca, Yürütme Kurulu’nun istenilen düzeyde görevini yerine getirmediği kararı kesinleşirse, Yürütme Kurulu’nun görev ve yetkisinin sona ereceği, iki yıl görev yapmak üzere, yukarıdaki kontenjanlar ve kurallarla bağlı olmaksızın, kendi üyeleri arasından, gizli oyla, yeni Yürütme Kurulu seçeceği ifade edilmektedir(27. Md). Kurultayın giderleri, çalışma kurallarının ilgili maddesinde(Md. 33), Bankada açılan "Kurultay Hesabı"na Mesudiye Kurultayı’nın yaşamasını isteyenlerin her ay yaptığı bağışlardan karşılanır şeklinde düzenlenmiştir. Ve hesaba para yatıranların isimleri ve bağış miktarları "Ordu Mesudiye Gazetesi"nde yayınlanacağı ifade edilmiştir. Bu hesaptan ancak,Yürütme Kurulu Başkanı ile Mesudiye Belediye Başkanı ve kurultayı düzenleyen kuruluş başkanından ikisinin müşterek imzasıyla harcama, kurultayı düzenleme amacına uygun olarak gerçekleşebilmektedir(Md. 33). Ve harcamalar hakkındaki bilgilerin, bir sonraki kurultayda rapor olarak sunulması ve basına verilmesi belirtilmektedir. Kimi zaman kurultaylarda, Mesudiyelilerden her ay 10 tl yatırmaları istenmişse de, kurultayların finansmanı, kimi zaman yoğunluğu değişmekle birlikte, kurultayı oluşturan özel sektör, kamu kurumları, dernek ve vakıflar tarafından ayni ve nakdi olarak karşılanmıştır. Burada değinilmesi gereken önemli bir husus da, sivil bir oluşum olarak, kurultayın aldığı kararların yasal bağlayıcı yaptırım gücünün bulunmamasıdır. Fakat, katılımcıların oylamaya katılmasıyla alınan kararların meşruluk derecesi yüksek algılanmaktadır. Çünkü en sıhhatli kararlar bu kurultaylarımızdan alınıyor, en güzel icraatlarda kurultaylarımızın sonunda aldığımız kararlar olarak meydana getiriyoruz ifadesinde bulunulmaktadır(14. MİKDET, 2005:18).Benzer şekilde, yerel yönetimlerin kendi yapmak istedikleri hizmetleri güçlendirmek, daha fazla geçerli kılmak için kurultay kararının talep edildiği görülmektedir. 14. Kurultayda da Mesudiye Belediye Başkanı, … kurultayın kararları bizim içinde bağlayıcı yasa, onun için kurultay kararıyla bana diyeceklerdi ki otopark buraya yapılacak… ifadelerinde bulunmuşlardır(14. MİKDET, 2005:48). 2000 yılı üçüncü değerlendirme toplantısında kurultay bütçesi görüşme esnasında bütçeye katkı yapmayı vaad eden dernek, vakıf ve kooperatiflerin sözlerini yerine getirmediği takdirde bir yaptırım uygulanması talebi olmuş, hatta gazete de teşhir edilme teklifi gelmiş, fakat bu oluşumun güven etrafında şekillendiği ifade edilerek herhangi bir yaptırım ihtiyacı duyulmadığı kanaatine varılmıştır. Zaman içinde kurultayın yapısına yönelik, kurultayı halka açık A.Ş. veya dernek yapılanması şeklinde öneriler getirilmiştir(5. MİKDET, 1996:25). Fakat, bu oluşumun sivil bir oluşum olduğu, böyle kalması gerekliliği ifade edilerek, bu öneriler kurultay tarafından red edilmiştir. Kurultayın hesap verme mekanizmaları açısından bakıldığında, yerel basının ve yine kurultayın kendisinin bu işlevi yerine getirdiği görülmektedir. Kurultayın çok aktörlü yapıya sahip olması ve yapılan faaliyetlerin bir çok aktör tarafından finanse ediliyor olması, doğal olarak daha açık/şeffaf bir yapıyı ortaya çıkarmaktadır. Ayrıca yukarıda ifade edildiği gibi, Yürütme Kurulu’nun her toplantı öncesi, bir önceki döneme ait yapılan çalışmaları ve finansal bilgileri aktarma zorunluluğu bulunmaktadır.Burada son olarak belirtmek gerekir ki, kurultayın uzun süre devam etmesinin en temel nedeni olarak, hiçbir zaman siyasete bulaşmaması ve Mesudiyeli kimliğinin birincil öncelik olması gösterilmektedir (13.MİKDET, 2004:53). 5.3. Kentteki Atanmış ve Seçilmişlerin Kurultaydaki Konumu Burada atanmışlardan kast edilen, İl’inve İlçe’nin mülki idare amiri konumunda vali ve kaymakam; seçilmişler olarak ise, milletvekilleri, ilçe ve belde belediye başkanları, belediye ve il genel meclisi üyeleri ve muhtarlar dikkate alınmaktadır. Çalışma kapsamında incelenen 15 kurultay tutanaklarına göre(kurultayda söz alma kriteri kapsamında)9, atanmışlar ve seçilmişler düzeyinde katılımın yüksek olduğu görülmektedir. Zaten genel olarak bakıldığında, paydaş olarak, kimi zaman bazı problemler gündeme gelse de, Mesudiye Kaymakamı ve Belediye Başkanı10’nın, gerek kurultayın sürdürülebilirliği, gerekse de alınan kararların hayata geçirilmesi açısından önemli yeri olduğu anlaşılmaktadır.Beşinci Kurultayda Ordu İl Genel Meclisi üyesi, kendisinin tüm ilçeyi temsil ettiğini belirterek, ilçeye yönelik politikalar üretmekte, açıklamalarından, baskı oluşturmakta yetersiz kaldığı anlaşılmaktadır. Ve sözlerinin devamında, hükümet temsilcilerinin, derneklerin, mülki idare amirlerinin olduğu kurultayda sorunların tartışılmasının, verilen kararların takip edilmesinin altını çizmektedir. Benzer şekilde 8. Kurultayda yerel bir basın kuruluşu imtiyaz sahibi, seçilmiş milletvekillerinin ilçeye yönelik yeterince politikalar üretmediklerinden yakınmaktadırlar(8. MİKDET, 1999:59). Diğer taraftan 9. Kurultayda Mesudiye Belediye Başkanı, belediye örgütünün sorunlarını ve ihtiyaçlarını dile getirerek, giderilmesi hususunu gündeme taşımıştır. Ve borçlar nedeniyle gelen hacizler üzerine, elinin bağlı olduğunu, bu çemberi açabilecek, bana bir yol gösterebilecek var mı?diye kurultaydan yardım talep etmiştir(9. MİKDET, 2000:85; 138). Benzer şekilde 10. Kurultayda da Mesudiye Belediye Başkanı, belediye olarak yapacakları faaliyetlerden, ihtiyaç duyulan hizmetlerden kurultayı bilgilendirmiştir. Özellikle milletvekillerinin katıldığı ve genel kamusal hizmetlerin gündeme geldiği kurultaylarda, bir hesap sorma ve hesap verme işlevinin de ortaya çıktığı görülmektedir. 8. Kurultayda milletvekillerinin yeterince politika üretmediği eleştirisi üzerine, Ordu eski milletvekilinin yaptığı açıklamalar örnek gösterilebilinir(8. MİKDET, 1999: 68). Yine bir diğer örnek, 8. Kurultayda, konuşma yapan Köy Hizmetleri’nden sorumlu Devlet Bakanı’nın yaptığı açıklamalar(8. MİKDET, 1999:99-101). Benzer şekilde 14, 17 ve 19. Kurultaylarda Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı’nın kendi yetkisi altındaki konularda bilgi vermiş ve çözüm önerileri geliştirilmiştir. 9 Ordu Valisi veya vekilinin 11, Mesudiye Kaymakamı’nın 13, Ordu Milletvekillerinin (en az birinin) 10, Mesudiye Belediye Başkanı’nın 12, İl Genel meclis Üyelerinin (en az birinin) 7, Belde Belediye Başkanlarının 13, Muhtarların (en az bir köy veya mahalle muhtarı) ise 11 kez katılımı tespit edilmiştir. Diğer taraftan, belediye meclis Üyelerinin kurultay katılımı tespit edilememiştir. 10 23. Kurultay’a kadar ilçe de, 11 kaymakam ve 3 belediye başkanı (içlerinden bir belediye başkanı dört dönem, yaklaşık 16 yıl başkanlık görevini sürdürmüş) değişikliği olmuştur.
Ayrıca kurultay ortamında sorunların ele alınması üzerine, kurultaya katılan yetkili katılımcılar tarafından, başta milletvekilleri ve il valisi olmak üzere, ihtiyaç duyulan politikaların üretimine katkı sağladığı görülmektedir. Örneğin, 8. Kurultayda Köy Hizmetleri’nden sorumlu Devlet Bakanı’nın yapabileceklerine dair açıklamaları(8. MİKDET, 1999:102). Vali, kaymakam ve diğer bürokratlar, yetki alanlarına yönelik dile getirilen eksiklere karşı kurultayı bilgilendirmekteler ve bu eksiklerin giderilesine dair çözüm önerisi geliştirmektedirler. Bu bağlamda Ordu Valisi 6. Kurultaya bürokratlarıyla katılmış, kendi yetkisi altındaki sorunları not aldırarak çözüm sarf edileceğinin ifadesinde bulunmuştur. Benzer şekilde 16. Kurultaya katılan vali vekili, kendi yetkileri altında dile getirilen sorunlar ile ilgileneceğini belirterek, telefon numarasını vererek 24 saat erişilebileceğini bildirmiştir. Yine benzer şekilde, Ordu Valiliği tarafından, kurultayın izlenmesi ve bir rapor halinde Ordu Valisi’ne sunulmak üzere, Ordu Valiliği Basın ve Halkla İlişkiler Müdürü’nün görevlendirildiği11 anlaşılmaktadır(22. MİKDET, 2013:64). 5.4. Mesudiye İlçe Kurultayı’nın Kent Yönetimi İçindeki Konumu Kurultayda görüşülen, hukuken kurultayı oluşturan paydaşların alanına giren konulardaki kararlar tavsiye niteliğinde, ilgili kurumlara bildirilmektedir. Örneğin, 10. Kurultayda oylanarak kabul edilen fahri hemşehrilik beratı verme kararı, belediye meclisinin yetkisi dahilinde olduğu için, karar tavsiye niteliğinde belediye meclisine havale edilmiştir.Bir sonraki Kurultayda Belediye Başkanı havale edilen konunun meclis düzeyinde karara bağlandığını, belgeleriyle divana sunmuştur. Benzer bir durum da 13. Kurultayda yaşanmıştır. Kurultay divanına verilen bir önergede , ….belediye başkanlığı tarafında hemşehrilik beratınınverilmesi hususunu kurultay kararının verilmesini arz ederiz şeklinde ifade edilmesi dikkat çekmiş ve eleştirilerek yetki karışıklığının olmaması gerektiği vurgulanarak, kurultayın ancak ‘tavsiye’de bulunabileceği ifade edilmiştir(13. MİKDET, 2004:63). Kurultay kimi zaman, aktörler arasında ihtilafa düşülen politika uygulamalarında arabuluculuk işlevi görmektedir. 16. Kurultayda daha fazla gündeme gelen, Kaymakamlık’ın YİBO, Belediye’nin ise otogar yapmak istediği arsa, kurultayın tavsiye niteliğinde aldığı karar çerçevesinde çözülmeye çalışılmıştır(16. MİKDET, 2007:34).Ve devamında 16. Kurultay birinci değerlendirme toplantısında belediye meclis kararıyla arsa imarında değişiklik yapılarak YİBO’ya tahsis edildiği aktarılmıştır (16. MİKDET, 2007:42) Dikkat çeken bir diğer husus ise, yine 10. Kurultayda belediyenin mücavir alanının bazı köyleri de içine alacak şekilde genişletilmesi konusunda belediye başkanı tarafından önerge verilmiş ve kurultayın bunun için çapa göstermesini ve gündeme alınmasını istemesidir. Fakat teknik bir konu olması nedeniyle, divan tarafından kabul görmemiş, her hangi bir karar alınmamıştır(10. MİKDET, 2001: 146).Diğer taraftan belediye başkanı, 11. Kurultayda,bir yıllık belediye faaliyet raporunu kurultaya sunmuş ve ayrıca katılımcılara rapor dağıtmıştır (10. MİKDET, 2001:23). Yine 13. Kurultayda da belediye başkanı, daha önce belediye hizmetlerinin kurultay dışında bırakılması gerekliliği tavrını eleştirerek, belediyenin üstesinden gelemediği şebeke suyu, içme suyu ve kanalizasyon sorununun, kurultay gündemine alınmasını istemiştir. Ve devamında şu ifadelerde bulunmuştur:bunu belediyenin yapacak gücü yok. Bunu ancak kurultay yapar, para toplayarak değil de gerekli kurumlara baskı yaparak (13. MİKDET, 2004:14) Ayrıca kurultayın kent içinde diğer katılımcı olanakları da ortaya çıkardığı görülmektedir. 19. Kurultayda şehirlerarası otobüs saatlerinin değiştirilmesine dair çıkan tartışmalarda, bu konunun belediyeye bırakılması kararı alınmış olup, belediye başkanı da ifadesinde, Esnaf ve Şoförler Odası üyeleri ve halkın katılımıyla çıkan kararı ve kurultaydan çıkan kararı dikkate alarak düzenleme yapılacağı belirtmiştir. Görüldüğü gibi kurultay sorunların giderilmesi için ihtiyaç duyulan kaynakların harekete geçirilmesinde, tedarik edilmesinde örgütler üstü bir konuma sahip olduğu anlaşılmaktadır. Diğer taraftan kurultayı oluşturan paydaşların yetki alanına müdahil olmadan, alınan kararları tavsiye niteliğinde ilgili paydaşlara aktarmaktadır. 5.5. Mesudiye İlçe Kurultayı’nın Faaliyetleri Ekonomik ve teknik konuların kurultay içinde detaylı olarak ele alınmasının mümkün olmaması, konuların bilimsel boyutlarıyla ele alınması ihtiyacı, kurultaylar öncesi gerçekleştirilen Mesudiye Geliştirme Alternatifleri Panellerini (1996,1997,1998, 1999, 2000,2004) ortaya çıkarmıştır. Benzer şekilde Mesudiye’de Biyolojik Çeşitlilik ve Organik Tarım Alternatifi Paneli (İlçe’nin Flora ve Fauna’sı tespit edilmiş) ve 22. Kurultay öncesi akademisyenlerin katılımıyla HES paneli düzenlenmiş ve bir “22. Mesudiye Kurultayı HES Bildirgesi” yayınlanmıştır. 10. Kurultayda (2000) alınan karar üzerine Mesudiye İlçesi Gelişme Planı (MEGEP), halkın kendi insiyatifi ve kendi örgütlenmesi ile kendisini ve yaşadığı koşulları geliştirmesi temel yaklaşımıyla (3. DT, 2000:172), ilçenin insani ve doğal kaynak potansiyelini baz alarak, yerellik ve katılımcılık ön planda tutularak hazırlanmıştır (MEGEP, 2000:5). Yapılan açıklamalarda kalkınma planı nitelendirilmesi devlet öncülüğünde faaliyetler olarak anlaşıldığı için (1970’lerdeki İlçe Kalkınma Planı gibi) özellikle gelişme planı olarak nitelendirildiği ifade edilmektedir.Plan ve plan kapsamında yapılan çalışmalar ile, devlet ve özel sektör yatırımlarının doğru yerlere yönlendirilmesi işlevi görmesi beklenmektedir (10. MİKDET, 2001:172). Bu plan ile birlikte uygulamaya dayalı model önerisi sunulmuştur. Yine plan kapsamında, sosyal ve kültürel yapı, bitkisel üretim, sosyal güvenlik, tarımsal kredi, hayvansal üretim, arıcılık, doğal kaynaklar, sanayi ve hizmetler ve turizm potansiyeli raporu hazırlanmıştır. Böylece İlçe’nin çok boyutlu bir envanteri çıkartılarak, fırsatlar ve tehditler değerlendirilmiş ve geleceğe dair yapılabileceklersıralanmıştır (10. MİKDET, 2001:233-247).Bu planın gerçekleştirilmesi için Mesudiye Gelişme Vakfı (MEGEV)kurulmuştur. Mesudiye İlçe Kurultayı’nın en önemli faaliyetlerinden biri de, demokrasi forumlarıdır. Bu bağlamda 2008 yılında bir önerge ile başlayan çalışmaların planlaması, Mesudiye İlçe Kurultayı deneyimlerinin paylaşılması, demokrasinin tartışıldığı platform oluşturma ve demokrasinin gelişmesine ve yaygınlaşmasına katkı sağlama genel amacı kapsamında, ‘2013 Türkiye Demokrasi Forumu’, ‘2018 Avrasya Demokrasi Forumu’ ve ‘2023 Dünya Demokrasi Forumu’ şeklinde planlanması yapılmıştır. Bu çalışmaların ilki, 2013 Türkiye Demokrasi Forumu12, 7-8 Temmuz 2013 tarihleri arasında, doğrudan demokrasi ve yerel kalkınma ana teması ve “Mesudiye İlçe Kurultayı ve yöreye katkıları”, “başlıca yerel kalkınma modelleri”, “başarılı yerel kalkınma örnekleri”, “demokrasi ve kalkınma ilişkisi”, “katılım ve demokrasi ilişkisi” konu başlıkları altında gerçekleştirilmiştir. 11. Kurultaydan itibaren yılın başarılı muhtarı ve bürokratı seçimi ve ödüllendirilmesi yapılmaya başlanmıştır (11. MİKDET, 2002:24).Yine eğitimin teşvik edilmesi için, ilçe genelinde her düzeyde bulunan okul ve bölüm birincilerine, 2004 yılından itibaren ödül verilmeye başlanmıştır. Mesudiye'de eğitim, şehirleşme, konut ve çevre sorunları raporu hazırlanmış ve 13. Kurultayda görüşmeye açılmıştır. Bu raporda, kırsal alanda çarpık yapılaşma ve imar planı, doğaya uygun yapılaşma ve ekolojik dengenin korunması, çöp depolama alanının oluşturulması, kadostro çalışmalarının tamamlanması, ahırların şehir dışına çıkarılması, ilçe ve beldelerdeki kanalizasyon eksikliğinin giderilmesi, geleneksel mimariye uygun yapıların yapılması, gibi konular yer almıştır. Bünyesinde örgütlü veya örgütsüz, kamusal, yarı kamusal veya sivil bir çok aktörü barındıran Mesudiye İlçe Kurultayı, İlçe’ye dair politika talepleri için merkezi yönetime karşı, bir sivil toplum örgütlenmesi olarak baskı oluşturma gücünü kullanmıştır. Hatta dönemin Ordu Valisi, bu oluşumu lobi olarak nitelendirmiştir (5. MİKDET, 1996: 34).Örneğin, Mesudiye’nin İlçe bazında kalkınmada öncelikli yöreler kapsamına alınması için imza kampanyasına aracılık etmiştir (5. MİKDET, 1996:9). 5.6. Mesudiye İlçe Kurultayı’nın Mesudiye’ye Sağladığı Kazanımlar Genel olarak ele alındığında, Mesudiye’ye yönelik üretilen politikaların hemen hemen hepsi kurultay gündemine taşınmakta olup, yapılan görüşmelerden elde edilen kararlar çerçevesinde ya doğrudan ya da dolaylı olarak etkili olduğu görülmektedir. Mesudiye Belediye Başkanı, Mesudiye’ye ne yapılmışsa kurultaylarda yapılmıştır (15. MİKDET, 2006:34) ifadesinde bulunmuştur. Kurultayı oluşturan Ankara ve İstanbul derneklerinin düzenlediği gecelerden elde edilen gelirlerle, bir adet ambulans ve bir adet makam aracı Mesudiye Belediye’sine alınmıştır(1996) Mesudiye Belediyesi’ne Mesudiyeli iş adamı tarafından greyder bağışlanmıştır(1996). Ordu Üniversitesi Mesudiye Meslek Yüksekokulu(2002) ve dört adet öğrenci yurdu yapılmıştır (ikisi Lise, ikisi MYO için, özel sektör tarafında finanse edilmiştir). İlçeye IMKB Çok Programlı Lisesi ve Mesleki Eğitim Merkezi Kurulmuştur. Vesonrasında ek derslik ve lojman yapılmıştır (Milli Eğitim Bakanlığı ve İstanbul Menkul Kıymetler Borsası finansmanı ile) Esatlı Köyündeki, çok eski “kaya yazıtlarını” ortaya çıkarılmış ve Aşağı Gökçe Köyü’ne Köy Kütüphanesi açılmıştır. Melet Irmağı’nın kirliliğinin azaltılması için mücadele edilmiş ve özel sektörden kaynaklı kirlilik önlenmiştir. 1997’de başlayarak, yine özel sektörün teşviki ile yaklaşık 80 bin vişne ve 12 bin kültür cevizi fidanı dikilmiştir. Fakat yanlış fidan seçimi ve yetiştirme bilgisinin eksikliği istenen başarıyı sağlamamıştır. Fidanların finansmanı, Mesudiyeli iş adamları, Mesudiye Kaymakamlığı, Mesudiye Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı ve Tarım İl Müdürlüğü sağlanmıştır. 400 Mesudiyeli, belediye, vali, il genel meclis üyesi, Mesudiyeli olmayanların katkısı ve belediyenin yardımıyla süt işleme tesisi açılmış ve 400 inek dağıtımı yapılmıştır(1996). Mevcut YİBO okuluna 170 kişi kapasiteli tiyatro salonu yapılmış(2007) Kurultay kapsamında yapılan çalışmaların (imza kampanyası düzenlenmiş, komisyonlar aracılığıyla takibi yapılmış) etkisiyle de, Mesudiye, kalkınmada öncelikli yöreler içine dahil edilmiştir. Konkasör tesisi, Kaymakamlık önderliğinde bir çalışma olarak başlamış, kurultayda gündeme getirilmiş ve kurultay katılımcıları tarafından olumlu görüş bildirilerek, tamamlanması sağlanmıştır. İlçe Devlet Hastanesi binası 2003 yılında Mesudiyeli iş adamının finansman katkısıyla başlanmış, 2007 yılında kamusal kaynaklarla tamamlanarak açılışı yapılmıştır)(burada azda olsa Mesudiye Belediyesi’nin ve yerel halktan toplanan ayni ve nakdi yardımların başlangıçta katkısı olmuştur). Şehitler Anıtıyapılması (büyük oranda halktan toplanan paralarla), Keyfalan, Topçam ve Yeşilce yaylalarının turizm bölgesi ilan edilmesi, yaşlılar yurdunun yapılması (Mesudiye Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı ve Mesudiyeli iş adamının finansmanıyla), Jandarma Birliğinin Mesudiye’ye kazandırılması(burada arsanın kamulaştırılmasını Kaymakamlık üstlenmiştir) ve GSM operatörlerinin İlçe’de kullanılması için teknik alt yapının tamamlanması sağlanmıştır. İlçede Eylül 2000’de Köy-kent projesi13 başlamıştır14. Türkiye genelinde uygulanmak istenen bu proje ilk kez Mesudiye’de faaliyete başlamıştır.Dönemin Başbakanı Bülent Ecevit, katılımcı bir mekanizma olarak kurultayları takip ettiğini ve bu geçmişin Köy-Kent projesinin hayata geçirilmesinde çok önemli olduğunu ifade etmişlerdir (10. MİKDET , 2001:153). Bu proje ile birlikte alt yapının (kanalizasyon, yol, içme suyu, elektrik) oluşturulması ve sosyo-kültürel olanakların eskiye göre çok daha iyi konuma getirildiği, yaşam koşullarının daha fazla iyileştiği vurgulanmaktadır (Marın, 2009:93-94;100). Son tahlilde, bir takım faaliyetler gerçekleştirilmiş olsa bile, tam anlamıyla proje için belirlenen amaçların gerçekleştirilemediği ve Mesudiye Köykent projesinin yarım kalmış bir yatırım olduğunun altı çizilmektedir (Marin, 2009:154). Sağlık merkezine tam donanımlı ambulans ve sağlık ocağına jeneratör alınmış, bazı sağlık birimlerine bakım ve onarım yapılmıştır (2000). Dere yolu projesi ve Topçam barajı çalışmaları sürekli kurultay gündemlerinde tutularak, takibi yapılmış ve tamamlanması için çaba sarf edilmiştir. Ayrıca hemen hemen her kurultayda gündem maddelerinden birini oluşturan çeşitli mahalle, köy ve ilçeler arasındaki yolların yapımı, bakım ve onarımı sağlanmıştır. Mesudiye’ye yönelik pozitif bir kamuoyunun oluşmasına (10. Kurultayda İl Genel Meclisi üyesinin yaptığı açıklamalardan anlaşılmaktadır)katkı sağlamıştır. Mehmetçik Dershanesi (2006), Mesudiye Kadastro Müdürlüğü (2001) ve Trafik Tescil Bürosu’nun (2004) ilçeye açılması sağlanmıştır. Tarihi hükümet konağının restorasyonu sağlanarak çok amaçlı (tiyatro, konferans, sergi, kurs salonları) kullanıma kazandırılmıştır. Ayrıca tarihi kilisenin restorasyonu sağlanmıştır. Mesudiye Belediyesi ile Beykoz Belediyesi arasında kardeş belediye sözleşmesi imzalanmış (2013) ve Mesudiye’de bulunan bir banka şubesine sıra numaratörünün konulması sağlanmıştır (2013) Mesudiye Belediyesi’nin öncülüğünde Behiç Ekşi ödülleri verilmeye başlanmıştır(En güzel tarihi ev, en güzel köy başlıkları altında) (2006) Ayrıca Mesudiye’de yaşanan kurultay deneyimlerinin benzer birçok ortak hareket etme oluşumuna,2000 yılından itibaren Ordu, Kars, Kumru, Fatsa ve çevre ilçeler, Canik, Ünye, Yeşilce, Gölköy, Aybastı-Kabataş Kurultaylarına öncülük ettiği ifade edilmektedir. Hatta 16. Kurultaya katılan dönemin Beykoz Belediye Başkanı, ilçemizde kent konseyi oluşturmak için sizleri dinliyorum ve çok şeyler öğreniyorum ifadesinde bulunmuştur (16. MİKDET, 2006:21). Yukarıda belirtilen kurultay çalışmalarının, Aybastı-Kabataş Kurultayı hariç, bir devamlılığı olmamıştır. Mesudiye Kurultayı’na benzer biçimde yürütülen, Bilimin Işığında Yerel Kalkınmaya Doğru… sıloganı ile hareket eden,2000 yılında ilki gerçekleştirilen Aybastı-Kabataş Kurultayı’nın, en son 2011 yılı itibariyle 12.’si gerçekleştirildiği anlaşılmaktadır (http://www.aybastikabataskurultayi.com, 2013). 5.7. Mesudiye İlçe Kurultayı Bağlamında Ortaya Çıkan Sorun Alanları 23 yıldır yaşanan kurultay sürecinde bir takım sorun alanları ortaya çıktığı, hem yapılan katılımlı gözlemde hem de kurultaya yönelik yapılan araştırmalarda tespit edilmiştir. Bu bağlamda Mesudiye’de yerleşik olarak yaşayanların örgütlü olarak temsil edilmemesi (MEGEP, 2000:5; Üstündağ, 2000:94) ve yerleşik olanların bireysel olarak da katılımının az olması, en temel sorun alanı olarak görülmüş ve hemen hemen bütün kurultaylarda dile getirildiği tespit edilmiştir. Kurultaya yönelik yapılan bir çalışmada (Gündüz, Aksu ve Esgin, 2005:4-6), kurultaya katılmamanın birinci nedeni olarak ilgi duyulmadığı, ilgisizliğin birinci sebebi olarak ta alınan kararların uygulamaya geçirilemediği gösterilmiştir. Diğer taraftan Mesudiye seçkinleri olarak tanımlanan kişilerin yerel topluluklardan daha fazla ön plana çıkmakta olduğu, kimi zaman Mesudiye’de yerleşik olanları ve dezavantajlı grupları dışladığı ve kamu kurumlarına yük olması sebebiyle tepki çektiği belirtilmektedir (MEGEP, 2000:57).Benzer şekilde, yerleşik Mesudiyeliler ile kurultay için gelenler arasındaki kopukluğun olduğu, hatta yerel halkın “bu kişilerden 364 haber yok”, “iki gün ye iç, sonra çek git” gibi ifadeler kullanıldığı aktarılmaktadır (5. MİKDET, 1996:30). Bu durum dışarıdan gelen insanların daha fazla söz alması üzerine 8. ve 9. Kurultayda tekrar dile getirilmiştir. Diğer taraftan ise, 8. Kurultayda bir köy muhtarlarının, senede bir defa bizim bu kurultayımızın bize verdiği en güzel ürün işte doktorlar bizim ayağımıza geldi. Biz hastayız sizler doktorsunuz (8. MİKDET, 2009:80) ifadesindeki bakış açısına sahip olması dikkat çekmektedir. Kurultay kapsamında üretilen bazı politikalara bizzat yararlanıcıları tarafından yeterince katılımın olmaması ve gerekli bilinçlendirme/eğitim çalışmalarının yapılmaması, detaylı teknik araştırmaların yapılmamış olması üretilen politikaların yeterince benimsenmemesine yol açmış ve istenen sonuçlar elde edilememiştir. Örneğin, 9. Kurultayda Kaymakamlık tarafından 30 bine yakın fidan alındığı, fakat ücretsiz olan bu fidanların talep edilip dikilmediği ifade edilmiştir (9. MİKDET, 2010:149). Ve nihayetinde vişne fidanlarının dikildiği coğrafyaya uygun olmaması ve yeterince ilgilenilmemesi sonucu, yapılan çalışmalar başarısız olmuştur. Benzer şekilde ayni olarak verilen inek, koyun gibi yardımların sürekliliği olmamıştır. Yine Orman Ürünleri Entegre Tesisi’nde de üye sayısının çokluğu ve sembolik bedeller ile üye olunması nedeniyle, gerçek işlevini yerine getiremediği, atıl duruma düştüğü tespit edilmiştir (13. MİKDET Entegre Tesisi Durum Raporu, 2003:169-170). Yine kurultay faaliyetleri kapsamında kurultaya katılan ve katılmayan yerel halkın kurultayı nasıl algıladığı ve kurultay örgütlenmesine dair yapılan bir araştırmada, katılımcılar tarafından, ağırlıklı olarak Divan’ın Mesudiye dışından gelenlerden oluşması, Divan’ın herhangi bir yazılı kurula bağlı olmadan(daha sonra yapılan düzenlemeyle kurala bağlanmış) başkanınıninsiyatifiyle yönetiminin gerçekleşmesi eleştirilmiştir.Ayrıca Kurultaya dışarıdan gelenlerin, kendileri konuşup kendileri dinledikleri oluşum olarak değerlendirilmiştir. Yine 16. Kurultayda söz alan esnaf, kurultay tüzüğünün İstanbul ve Ankara’da hazırlanarak kendilerine sunulmasından rahatsız olduğunu dile getirmiştir. Bu bağlamda, Marin(2009: 158) tarafından Mesudiye Köykent Projesi kapsamında yaptığı araştırmanın en temel sonuçlarından biri de, katılım düzeyi yükseldikçe projeden elde edilen faydanın artıyor olmasıdır. Yani katılımın artmasıyla yapılan faaliyetler daha iyi yerine getirilecek ve elde edilen fayda artmış olacaktır.
SONUÇ ‘Sürdürülebilirlik’, ‘kalkınma’ ve ‘katılım’ kavramlarının birbirini tamamlayıcı işlevi nedeniyle uzun süredir birlikte ele alındığı anlaşılmakta olup, özellikle son yıllarda merkezi ve yerel düzeyde yapılan çalışmalarda, düzenlemelerde bunun önemi çok daha fazla ön plana çıkarıldığı görülmektedir. Özellikle sürdürülebilir kalkınma gibi bir kuruma veya devlete indirgenemeyecek, geniş kapsamlı etkileyen ve etkilenenlerin yer aldığı bir alanda birlikte hareket etme gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Bu anlamda, sürdürülebilirliğin ele alındığı düzlemde, katılımcılığın formal-informal, katkı/destek sağlayıcı, proje temelli, sürekli/belli periyotlarla, danışma, ağ temelli (saf veya melez haliyle) biçimleriyle gerçekleşmesi, yönetişim uygulamaları olarak gündeme gelmektedir. Başka bir ifadeyle, sürdürülebilir kalkınmanın yolu, paydaşların (kamusal, yarı kamusal, özel ve sivil) birlikte sorunları ele almasından ve ortak politikalar üretmesinden geçmektedir. Bu bağlamda, çalışmanın odak noktasını, sürdürülebilir kentsel kalkınmaya katkı sağlayan yönetişim ağları oluşturmuştur. Ağ yönetişimi veya yönetişim ağı yaklaşımının temeli klasik yönetişim uygulamalarına dayanmakla birlikte, ağ teorisi yaklaşımıyla harmanlanmaktadır. Yani klasik yönetişim yaklaşımı olarak nitelendiren uygulamalarda daha çok kamusal aktör önderliğinde birliktelik/katılım eylemi gerçekleşirken, yeni bir yaklaşım olan ağ yönetişimin de ise, tüm aktörler aynı düzeyde kabul edilerek birliktelik/ortaklık/katılımcılık eylemi gerçekleşmektedir. Bu durum çeşitli yaklaşımlar çerçevesinde eleştirilmekte olup, çoğu zaman idealize edilen saf biçimiyle değil de, daha çok melez olarak nitelendirilen biçimiyle pratikte karşılık bulduğu anlaşılmaktadır. İfade edilenler çerçevesinde taşıdığı yapısal ve işleyişe dayalı özellikleri dikkate alınarak Mesudiye İlçe Kurultayı, sürdürülebilir kentsel kalkınmaya katkı sağlayan bir ağ yönetişimi uygulaması olarak, örnek olay yöntemi kapsamında incelenmiştir. Mesudiye İlçe Kurultayı, “Mesudiyelilik” ortak kimliği etrafında, sivil insiyatif çerçevesinde oluşan, herhangi bir hiyerarşi gütmeden kent içinde ve kent dışında tüm paydaşları (kamu, özel, STK ve sade vatandaş) eşit kabul ederek kapsayan yapısıyla, katılımcı bir yönetim modeli oluşturmaktadır. Bir başka ifade ile, bu örnek olayda, klasik yönetim yaklaşımında olduğu gibi, kamu kesimi önderliğinde bir oluşum yoktur. Aksine sivil toplum önderliğinde bir oluşuma sahiptir. Yönlendirme işlevi ağ’a katılan paydaşların arasında uzlaşacağı bir paydaşa verilmektedir.Bu oluşumun çıkış noktası olarak, çeşitli nedenlerle göç etmiş Mesudiyelilerin, doğdukları toprakların kalkınmasına katkı sağlamak isteği olduğu bilinmektedir. Bazı ileri gelen olarak ifade edilen kişilerin, sahip oldukları imkanlar çerçevesinde bu oluşuma önderlik ettiği görülmektedir. Kurultay, adeta, merkezi-yerel ayırmaksızın, hizmetlerin/sorunların ele alındığı, tartışıldığı, çözüm önerisi geliştirildiği, çalışmaların takip edildiği (komisyonlar aracılığıyla), bir sonraki kurultaya hesap veren bir işlevi üstlendiği görülmüştür.2006 yılında oluşturulan çalışma kuralları, kurultaylarda ve değerlendirme toplantılarında yapılan görüşmeler sonucu yine kurultayda karara bağlanmıştır. Çalışma kurallarının kurultay tarafından oluşturulması, paydaşların özerklik duygularını koruyarak işbirliğinin sürdürülmesindeki etkisi yadsınamaz. Kurultay, sadece kamusal politikalar üretmemekte, aynı zamanda karara bağlanan politikaların hayata geçmesi için komisyonlar veya bireyler aracılığıyla çaba sarf eden(yetki alanına giren ilgili kurumları harekete geçirmeye çalışma veya bizzat paydaşlar aracılığıyla kaynak yaratarak eylemde bulunma şeklinde) bir yapısı bulunmaktadır. Rhodes’ın ağlara yönelik sadece kamu siyasalarının oluşum sürecinde değil, aynı zamanda kamu hizmetlerinin üretilmesi ve dağıtımında da rol alırlar (akt. Üstüner, 2008:67-69) açıklaması da dikkate alındığında, Mesudiye İlçe Kurultayı’nın tüm paydaşları eşit kabul etmesi(ağa katılanlar arasında ayrıcalıkların ve güç yoğunlaşmasının olmaması), güven temelli bir oluşum olması, kaynak değişimi, bilgi ve öğrenmenin merkezi role sahip olması gibi taşıdığı ayırıcı özellikleriyle bir ağ yönetişim yapısını yansıttığı anlaşılmaktadır. Burada belirtmek gerekir ki, karara bağlanan politikaların fiili olarak hayata geçirilmesinde Mesudiyeli iş adamlarının katkısının çok önemli olduğu ortaya çıkmaktadır. Kurultayın faaliyetleri ve çıktıları incelendiğinde, sadece ilçenin belirli alanlarında değil, ilçenin tamamını (merkez, beldeler ve köyler) kapsayan politikalar üretmeye çaba sarf ettiği görülmektedir. Özellikle seçilmişlerin ve atanmışların yapılan kurultay ve değerlendirme toplantılarına katılım göstermesi, üretilecek kamusal politikaların gerçekleşmesini hızlandırdığı ve kurultayın meşruiyetini güçlendiği anlaşılmaktadır.Yapılan faaliyetlerde dikkat çeken bir başka nokta ise, bilimsel ve teknik bilgi üretimine ağırlık verilmesidir. Bu anlamda bir çok panel, alan araştırması olmakla birlikte en önemli çalışma, Mesudiye Gelişme Planı(MEGEP)’dır. Yapılan faaliyetler ve ortaya çıkan somut çıktılar dikkate alındığında, sürdürülebilir kalkınma yaklaşımının dikkate alındığı ya da bu oluşum aracılığıyla doğal olarak ortaya çıktığı ifade edilebilir. Kurultayın 23 yıllık çalışmaları genel olarak incelendiğinde, İlçe’ye yönelik hemen hemen üretilen her kamusal politikanın kurultaylarda gündeme geldiği, tartışıldığı ve gerçekleştirilmesi için ortak çaba sarf edildiği anlaşılmaktadır. Belirtmek gerekir ki, kurultayın temel yaklaşımının, bir plan çerçevesinde toplumu şekillendirmekten ziyade, vatandaşların ve ilgililerin aktif katılımını sağlayarak kalkınmanın sağlanması olduğu vurgulanmaktadır. Sonuç olarak, her ne kadar çeşitli nedenlerden dolayı bazı faaliyetlerde (Köykent, meyvecilik gibi) başarısız olunması, tam anlamıyla arzu edilen iktisadi dönüşüm gerçekleşememiş olsa bile, Yerel Gündem 21 ve devamında Kent Konseyleri yapılanmasıyla yerelde oluşturulmaya çalışılan katılım mekanizmalarının Türkiye’de ki oluşum ve işleyiş düzeyindeki yetersizlikler dikkate alındığında, 23 yıldır devam eden, 2006 yılında oluşturduğu çalışma kuralları ile artık kurumsal hale gelen Mesudiye İlçe Kurultayı, sürdürülebilir kamusal politikalar üretilmesinde, katılımcı iyi uygulama örneklerinden birini temsil ettiği kanaati ortaya çıkmaktadır.
İnceleme Yapılan Kaynaklar Mesudiye İlçesi Gelişme Planı(MEGEP), 2000, http://www.megev.org.tr/kurultay_kitaplari-88.html (20.06.2013) 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 22. Mesudiye İlçe Kurultayı ve Değerlendirme Toplantıları, http://www.megev.org.tr/kurultay_kitaplari-88.html (20.06.2013) 22. Mesudiye İlçe Kurultayı ve Değerlendirme Toplantıları, 2013
Yorum Yazın